Βιολογική – Κυτταρική Θεραπεία
Γενικά
«Ο όρος κυτταρικές θεραπείες χρησιμοποιείται για να δηλώσει τη χρήση κυττάρων ως θεραπευτικό μέσο, αντί της κλασικής συνταγογράφησης φαρμάκων. Τα πλέον δημοφιλή κύτταρα που σήμερα χρησιμοποιούνται στις κυτταρικές θεραπείες είναι τα μεσεγχυματικά, τα οποία χρησιμοποιούνται σε όλες τις κυτταρικές θεραπείες, εκτός των αιματολογικών ασθενειών. Η χρήση τους στις αιματολογικές νόσους, ως συνοδός θεραπεία, αφορά την προστασία του ασθενή από τη νόσο του μοσχεύματος κατά του ξενιστή, καθώς και την ταχύτερη αποκατάσταση της υγείας του μετά από χημειοθεραπεία.
Μεσεγχυματικά κύτταρα υπάρχουν σε κάθε όργανο του σώματος και είναι αυτά που δημιουργούν τον σκελετό του ανθρώπινου σώματος, αλλά και του κάθε οργάνου του. Έτσι έχουν την ιδιότητα να εισέρχονται σε κάθε όργανο, διότι αυτό αποτελεί «το σπίτι τους» και ως εκ τούτου να προσφέρουν την κυτταρική θεραπεία. Σε περίπτωση τραυματισμού του όμως δεν μπορούν να προσφέρουν αποκατάσταση, είτε γιατί τοπικά είναι λίγα, είτε επειδή η ενίσχυση τους με μετανάστευση από άλλες θέσεις είναι αδύνατη.
Τα κύτταρα αυτά έχουν την ιδιαίτερη και πολύ χρήσιμη ιδιότητα να εισέρχονται μέσα στο νευρικό σύστημα και να συνυπάρχουν με τα νευρικά κύτταρα, κάτι το οποίο δεν είναι σύνηθες, διότι το νευρικό σύστημα προστατεύεται από τον αιματο-εγκεφαλικό φραγμό, επειδή ανήκει στα πολύτιμα και μη αναγεννώμενα συστήματα.
Κατάλληλα για κυτταρικές θεραπείες μεσεγχυματικά κύτταρα βρίσκονται στους ενήλικες στον μυελό των οστών και στο λίπος, και στα νεογνά στην ουσία Wharton η οποία περιβάλλει τα αγγεία του ομφαλίου λώρου. Η λήψη του μυελού είναι δύσκολη και επίπονη, ο λιπώδης ιστός περιέχει τον μεγαλύτερο αριθμό μεσεγχυματικών κυττάρων και η ουσία Wharton περιέχει τα νεαρότερα κύτταρα. Συγκριτικές μελέτες έδειξαν ότι οι βιολογικές ιδιότητες των μεσεγχυματικών κυττάρων από όποια πηγή και εάν προέρχονται είναι ίδιες, με εξαίρεση την ικανότητα πολλαπλασιασμού η οποία είναι μεγαλύτερη στα μεσεγχυματικά της ουσίας Wharton, επειδή πρόκειται για νεαρότερα κύτταρα. Σήμερα στις κυτταρικές θεραπείες χρησιμοποιούνται κυρίως τα μεσεγχυματικά κύτταρα του λίπους και στη συνέχεια του μυελού των οστών. Τα μεσεγχυματικά της ουσίας Wharton αν και χρησιμοποιούνται από το 2008 σε κλινικές μελέτες δεν έχουν χρησιμοποιηθεί σε παιδιά, επειδή η ηλικία τους είναι μικρή για να προκύψει ανάγκη θεραπείας.
Ενήλικα βλαστοκύτταρα
Τα βλαστοκύτταρα είναι αδιαφοροποίητα κύτταρα που βρίσκονται στους ιστούς του σώματος μας. Μπορεί να βρίσκονται στο μυελό των οστών, στο λίπος, στο δέρμα, στους μύες, στην καρδιά, το ήπαρ, στο περιφερικό αίμα, στα αιμοφόρα αγγεία και σε άλλα όργανα.
Τα βλαστοκύτταρα είναι αναγκαία για τα σώματά μας για να αντικαθιστούν συνεχώς τους ιστούς μας, όπως είναι το δέρμα, τα μαλλιά, οι μύες, τα κύτταρα του αίματος κ.λ.π.
Τα ενήλικα βλαστοκύτταρα δεν είναι διαφοροποιημένα, αυτό δε σημαίνει ότι είναι κύτταρα τα οποία δεν έχουν μεγαλώσει και παίρνουν αργότερα το τελικό σχήμα και δράση τους.
Τα ενήλικα βλαστοκύτταρα είναι πολυδυναμικά, γεγονός που σημαίνει ότι μπορεί να διαφοροποιηθούν σε διάφορους τύπους κυττάρων. Για παράδειγμα, τα βλαστοκύτταρα τα οποία προέρχονται από τον μυελό των οστών και από τον λιπώδη ιστό, εφόσον τους δοθεί το κατάλληλο περιβάλλον και οι κυτταρικές «ωθήσεις-σήματα» μπορούν να αναπτυχθούν σε νέους υγιείς ιστούς π.χ. χόνδρινους ή δισκικούς ιστούς.
Εμβρυονικά βλαστοκύτταρα
Τα εμβρυονικά βλαστοκύτταρα προέρχονται από τα ανθρώπινα έμβρυα. Τα περισσότερα εμβρυονικά κύτταρα αποκτώνται από τα έμβρυα τα οποία έχουν γονιμοποιηθεί και ωριμάσει in vitro, δηλαδή στο εργαστήριο. Τα εμβρυονικά βλαστοκύτταρα έχουν αποτελέσει το θέμα μεγάλων και έντονων θρησκευτικών, φιλοσοφικών και πολιτικών διενέξεων από πολλές δεκαετίες. Προς το παρόν εμβρυονικά βλαστοκύτταρα γονιμοποιούνται και ωριμάζουν σχεδόν αποκλειστικά για ερευνητικούς σκοπούς και δεν έχουν κλινική εφαρμογή.
Stem Cells (βλαστοκύτταρα)
Από την ώρα που τα βλαστοκύτταρα που έχουν ληφθεί από τον μυελό των οστών ή τον λιπώδη ιστό, έχουν υποβληθεί στη κατάλληλη την προετοιμασία τους καθώς επίσης είτε το PRP Platelet Rich Plasma ενεθούν στις σπονδυλικές διαρθρώσεις (facets) των ατόμων με αυχεναλγία ή οσφυαλγία, αρχίζει η αναγεννητική διαδικασία. Τα βλαστοκύτταρα έχουν τη δυνατότητα να αναγεννήσουν τον κακοποιημένο ή κατεστραμμένο χόνδρινο ιστό, όπως επίσης τα οστά, τους τένοντες, τους μύες, τους συνδέσμους και τον ινώδη δακτύλιο του μεσοσπονδύλιου δίσκου. Αυτά τα βλαστοκύτταρα θα βρουν το κατεστραμμένο ιστό και θα διεγείρουν την φυσιολογική επουλωτική διαδικασία του ίδιου του ατόμου. Τα βλαστοκύτταρα έχουν την δυνατότητα να «ουδετεροποιήσουν» την φλεγμονή όπως και να επιταχύνουν την επούλωση.
Το PRP είναι συστατικό του δικού μας αίματος που κατέχει αξιοθαύμαστες αναγεννητικές – επουλωτικές ιδιότητες. Το PRP λαμβάνεται από το αίμα του ίδιου του πάσχοντος απομονώνοντας το πλάσμα με τα αιμοπετάλιά του.
Aυξητικοί παράγοντες βρίσκονται αποθηκευμένοι σε κύτταρα του αίματος που ονομάζονται αιμοπετάλια γνωστά για την συμμετοχή τους στη διαδικασία πήξης του αίματος. Όταν τα κύτταρα αυτά ενεργοποιηθούν απελευθερώνουν μαζικά τους αυξητικούς αυτούς παράγοντες.
Τα αιμοπετάλια είναι το μέσο για τη διαβίβαση των αυξητικών παραγόντων (PDGF, TGF-Β, ICF, EGF, VEGF) που επάγουν τον πολλαπλασιασμό των ινοβλαστών, οστεοβλαστών και ενδοθηλιακών κυττάρων με σκοπό την προώθηση και την επιτάχυνση της επούλωσης των σκληρών και μαλακών ιστών.
Το P.R.P (Platelet Rich Plasma εμπλουτισμένο πλάσμα αιμοπεταλίων) είναι μια σχετικά καινούργια θεραπευτική αντιμετώπιση παθήσεων όπως διάφορες ορθοπαιδικές και μυοσκελετικές κακώσεις που προκαλούν πόνο.
Η θεραπεία με πλάσμα εμπλουτισμένο σε αιμοπετάλια PRP ανήκει στις θεραπείες της αναγεννητικής ιατρικής (regenerative medicine) στόχος της οποία είναι να διεγείρει τους φυσικούς μηχανισμούς θεραπείας του ίδιου του οργανισμού για να αποκαταστήσει μυοσκελετικές βλάβες.
Ο οργανισμός χρησιμοποιεί συστατικά του αίματος που ενεργοποιούν το μηχανισμό επούλωσης ιστικών βλαβών όταν αυτές προκύπτουν. Πολλές φορές όμως η περιοχή της βλάβης δεν μπορεί να προμηθευτεί αρκετή ποσότητα από τα συστατικά αυτά (κυρίως αυξητικούς παράγοντες) και η διαδικασία είτε προχωράει αργά είτε σταματά. Αυτό αποτελεί μια από τις βασικές αιτίες που ορισμένες μυοσκελετικές βλάβες μεταπίπτουν σε χρονιότητα με συνεχή πόνο και ενόχληση.
Το PRP το οποίο συλλέγεται από το αίμα του ίδιου του ατόμου, λαμβάνεται από μια περιφερειακή φλέβα, συνήθως του άνω άκρου. Το PRP χρησιμοποιείται μόνο για πόνο που προέρχεται από τις σπονδυλικές διαρθρώσεις (facet joint syndrome) και δεν εγχύεται μέσα στο μεσοσπονδύλιο δίσκο.
Οι σπονδυλικές διαρθρώσεις (facets) είναι μικρές αρθρώσεις των σπονδύλων οι οποίες με τους μεσοσπονδύλιους δίσκους και τα σπονδυλικά σώματα, εξασφαλίζουν την σταθερότητα της σπονδυλικής στήλης.
Εικ. 1: Εικόνες από πρόπλασμα της οσφυικής και οσφυο-ιερής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Σπονδυλικές διαρθρώσεις (α,β,γ,δ) και ιερολαγώνιες αρθρώσεις (ε,στ)
Οι σπονδυλικές διαρθρώσεις, όπως και οιαδήποτε άλλη άρθρωση του σώματος, έχουν μια λεία και σταθερή χόνδρινη επιφάνεια, η οποία μαζί με το περιεχόμενο ενδο-αρθρικό υγρό εξασφαλίζει την ομαλή κίνηση των αρθρικών επιφανειών χωρίς να προκαλείται τριβή.
Εικ. 2: Σπονδυλικές διαρθρώσεις της οσφυικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. (α)Παρατηρείται η πλούσια νεύρωση των διαρθρώσεων (facets) από οπίσθιους κλάδους της οσφυικής νωτιαίας ρίζας. (β) Φυσιολογική σπονδυλική διάρθρωση με ακέραιο τον θύλακα της άρθρωσης, χωρίς σημεία εκφυλίσεως. (γ) Εκφύλιση (με κόκκινο χρώμα) του θύλακα της άρθρωσης και δημιουργία οστεοφύτων στις αρθρικές επιφάνειες, ένδειξη αρχόμενης αρθρίτιδας.
Όπως κάθε όργανο και άρθρωση του σώματος οι σπονδυλικές διαρθρώσεις (facets) υποβάλλονται συνεχώς σε κινδύνους φθοράς και καταστροφής γεγονός που οδηγεί σε επώδυνη εκφύλιση και αρθρίτιδα.
Το σύνδρομο των facet είναι μια πολύ συνήθης αιτία χρόνιου πόνου στον αυχένα και τη οσφυϊκή περιοχή του ανθρώπου, συχνότατα δε οι άνθρωποι λόγω ηλικίας αιτιώνται ταυτόχρονα για αυχεναλγία και οσφυαλγία λόγω της φθοράς των facets, συνήθως δε συνυπάρχει και δισκογενής πόνος λόγω της φθοράς των μεσοσπονδύλιων δίσκων.
Κατά το παρελθόν η αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου (αυχεναλγίας-οσφυαλγίας) που προερχόταν από τα facets, συνίστατο στη χορήγηση αντιφλεγμονωδών και αναλγητικών, ενέσεων κορτιζόνης, φυσικοθεραπείας, νευρόλυση και σπονδυλοδεσία. Κάθε μια ωστόσο από αυτές τις θεραπείες έχει τα μειονεκτήματα λόγω της ανεπαρκούς ανακούφισης από τον πόνο, την πρόσκαιρη και παροδική αποτελεσματικότητα, την μεγάλη επεμβατικότητα, τους αυξημένους κινδύνους και την μακριά αναρρωτική περίοδο.
Η θεραπεία με τα βλαστοκύτταρα (stem cells) είναι ιδεώδης για να αντιμετωπίσει τον πόνο που προέρχεται από τις σπονδυλικές διαρθρώσεις διότι είναι ασφαλής, αποτελεσματική και ελάχιστα επεμβατική. Τα βλαστοκύτταρα μπορούν να ξαναδημιουργήσουν τα τραυματισμένα-φθαρμένα facets με αποτέλεσμα να μειώνονται ο πόνος και να αποκτάται πιο φυσιολογική κινητικότητα.
Αντιμετώπιση μυοσκελετικού πόνου με βλαστοκύτταρα
Η διαδικασία χορήγησης των ενήλικων βλαστοκυττάρων είναι ασφαλής και έχει αποδειχθεί κλινικά ότι επιτυγχάνεται ανακούφιση των ασθενών οι οποίοι υποφέρουν από πόνο οφειλόμενο σε διάφορες καταστάσεις όπως είναι ο πόνος από αρθρίτιδα, από εκφύλιση του μεσοσπονδύλιου δίσκου και από άλλες χρόνιες παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος. Δεν απαιτείται ενδονοσοκομειακή νοσηλεία και ο πάσχων εξέρχεται του νοσοκομείου αυθημερών.
Οι θεραπείες με τα βλαστοκύτταρα έχουν επιτύχει μεγάλος αριθμός πασχόντων να έχει αποφύγει να υποβληθεί σε μείζονες χειρουργικές επεμβάσεις, όπως είναι η αντικατάσταση αρθρώσεων και χειρουργικές επεμβάσεις στη σπονδυλική στήλη.
Σε όλες τις περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκαν αποκλειστικά ομόλογα ενήλικα βλαστοκύτταρα, δηλαδή κύτταρα που λήφθηκαν από τον ίδιο τον πάσχοντα.
Τα ενήλικα βλαστοκύτταρα συλλέγονται από δύο περιοχές του ανθρώπινου σώματος: από τον μυελό των οστών και από τον λιπώδη ιστό. Κάθε μέθοδος-περιοχή λήψεως έχει ορισμένα πλεονεκτήματα έναντι της άλλης. Ο λιπώδης ιστός είναι ο πλουσιότερος σε περιεκτικότητα βλαστοκυττάρων σε σύγκριση με οποιοδήποτε άλλο ιστό του ανθρωπίνου σώματος. Ο μυελός των οστών έχει μεν μικρότερη συγκέντρωση βλαστοκυττάρων σε σχέση με τον λιπώδη ιστό, περιέχει όμως μοναδικούς αυξητικούς παράγοντες οι οποίοι βοηθούν – προάγουν την αναγεννητική δράση των βλαστοκυττάρων. Γι’ αυτό το λόγο χρησιμοποιώντας και τους δύο τύπους των βλαστοκυττάρων, παρέχονται στους ασθενείς τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.
Η λήψη από τον μυελό των οστών δια αναρρόφησης είναι διαδικασία που διαρκεί 10 λεπτά και συνήθως γίνεται στην οπίσθια άνω περιοχή του λαγονίου οστού της πυέλου η οποία είναι εξαιρετικά πλούσια σε βλαστοκύτταρα.
Εικ. 1: Έγχυση του αίματος που λήφθηκε από το μυελό του λαγονίου οστού, μέσα σε φιαλίδιο που περιέχει την αντιπηκτική ουσία ηπαρίνη.
Εικ. 2: Φιαλίδια που περιέχουν αίμα από το λαγόνιο οστό προτού υποβληθεί σε φυγοκέντριση.
Εικ. 3: Μετά τη φυγοκέντριση, μέσα στο φιαλίδιο ξεχωρίζει το πλάσμα (κίτρινο χρώμα), από τα ερυθρά αιμοσφαίρια που αποτελούν το ίζημα. Η βοηθός με σύριγγα αναρροφά το πλάσμα και αφήνει το ίζημα.
Εικ. 4: Φιαλίδια μετά τη φυγοκέντριση σε βάση στηρίξεως. Στα περισσότερα από αυτά έχει ληφθεί το πλάσμα και παρατηρείται μια ενδιάμεση ζώνη μεταξύ πλάσματος και ιζήματος, κιτρινέρυθρου χρώματος, λόγω της μίξης πλάσματος και ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Εικ. 5: Ειδικές βελόνες 21-g τοποθετημένες στις σπονδυλικές διαρθρώσεις Ο3-Ο4,Ο4-Ο5,Ο5-Ι1 και ιερολαγόνιες αρθρώσεις υπό ακτινοσκοπικό έλεγχο. Δεν απαιτείται τοπική αναισθησία ή “μέθη”, διότι οι βελόνες είναι ιδιαίτερα λεπτές.
Εικ. 6: Έγχυση πλάσματος (P.R.P) στις σπονδυλικές διαρθρώσεις (α,β) και αφαίρεση των βελονών (γ). Συνήθως εγχέεται ποσότητα 1.5-2.0 cm3.
Η λήψη από τον λιπώδη ιστό γίνεται μετά από λιπο-αναρρόφηση από τον λιπώδη ιστό της κοιλιάς και διαρκεί 20 – 30 λεπτά.
Οι δύο επεμβάσεις γίνονται υπό τοπική αναισθησία και «μέθη» του ασθενούς χωρίς αυτό να είναι πάντοτε αναγκαίο. Ουσιαστική διαφορά μεταξύ των δύο μεθόδων αποτελεί το γεγονός ότι στις περιπτώσεις λήψεως μυελού των οστών, μετά την φυγοκέντριση που γίνεται εντός του χειρουργείου, τα δείγματα που λαμβάνονται χορηγούνται αμέσως στον ασθενή ενώ όταν λαμβάνεται λιπώδης ιστός, αυτός καλλιεργείται σε ειδικό εργαστήριο ώστε να πολλαπλασιασθούν τα λιποκύτταρα και να αυξηθεί ο όγκος του δείγματος.
Στην προκειμένη περίπτωση το δείγμα μετά από καλλιέργεια – πολλαπλασιασμό 25 περίπου ημερών χορηγείται στην πάσχουσα περιοχή δια ειδικής βελόνης υπό ακτινοσκοπικό έλεγχο, ώστε η χορήγηση να γίνει στα επίμαχα σημεία υπό αυστηρά άσηπτες συνθήκες και με ακρίβεια, εν προκειμένω στις σπονδυλικές διαρθρώσεις (facets).
Μετά την έγχυση του δείγματος που περιέχει τα βλαστοκύτταρα, αρχίζει η διόρθωση και η αναγέννηση υγιούς ιστού.
Μερικές φορές μια «αναμνηστική» δόση P.R.P. (Platelet Riched Plasma) που περιέχει κυρίως αυξητικούς παράγοντες και λίγα βλαστοκύτταρα ή βλαστοκύτταρα από τον μυελό των οστών, μπορεί να γίνει μετά από 4 – 8 εβδομάδες προκειμένου να ενισχυθεί η αναγεννητική δραστηριότητα των βλαστοκυττάρων. Η αναγεννητική δραστηριότητα μπορεί να συνεχίζεται τουλάχιστον για 1 χρόνο.
Τα άτομα τα οποία υποφέρουν από χρόνιο πόνο, που προέρχεται από φθαρμένες αρθριτικές αρθρώσεις του σώματος, όπως είναι ο ώμος, το ισχίο, το γόνατο, η ποδοκνημική είναι κατάλληλα για να υποβληθούν σε θεραπεία με βλαστοκύτταρα.
Πολύ καλοί υποψήφιοι είναι επίσης πάσχοντες από οσφυαλγία-ισχιαλγία λόγω εκφυλίσεως-φθοράς, των μεσοσπονδύλιων δίσκων και των σπονδυλικών διαρθρώσεων (facets).
Όπως ήδη αναφέρθηκε η θεραπεία δια βλαστοκυττάρων μπορεί να αποδώσει εξαιρετικά σε καταστάσεις πόνου συνεπεία φθοράς του μυοσκελετικού συστήματος, χάρις στους αυξητικούς και αναγεννητικούς παράγοντες που περιέχουν τα δείγματα, ιδιαίτερα εκείνα που λαμβάνονται από τον μυελό των οστών.
Με τη θεραπεία δια βλαστοκυττάρων όπως τονίσθηκε περιορίζονται σημαντικά οι μείζονες χειρουργικές επεμβάσεις που γίνονται στις αρθρώσεις και στη σπονδυλική στήλη και οι κίνδυνοι που απορρέουν εξ’ αυτών.
Δια της θεραπείας με βλαστοκύτταρα αποφεύγεται επίσης, η επώδυνος περίοδος που συνοδεύει την μετεγχειρητική αποκατάσταση των μεγάλων χειρουργικών επεμβάσεων.
Φυσικά η θεραπεία δια βλαστοκυττάρων δεν είναι δυνατόν να εφαρμόζεται για όλες τις παθήσεις σε όλους τους ασθενείς. Μερικές αρθρώσεις του σώματος, όπως και της σπονδυλικής στήλης απαιτούν περισσότερο επιθετική αντιμετώπιση στην οποία περιλαμβάνεται η ολική αντικατάσταση της άρθρωσης και η σπονδυλοδεσία.
Εκτιμάται ότι περισσότερο από το 80% των ανθρώπων θα έχει οσφυαλγία λόγω προβλήματος της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Η οσφυαλγία αποτελεί το δεύτερο πιο σύνηθες σύμπτωμα μετά το συνάχι. Ενώ ωστόσο υπάρχουν μερικές αιτίες που προκαλούν οσφυαλγία μεταξύ των οποίων η εκφύλιση του μεσοσπονδύλιου δίσκου αποτελεί τη συνηθέστερη, η θεραπεία του πόνου και φυσικά των αιτιών που το προκαλεί αποτελεί εξαιρετικά δύσκολο επίτευγμα.
Γνωρίζουμε ότι οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι είναι μια μαλακή συμπιεζόμενη κατασκευή μεταξύ των σπονδύλων η οποία επιτρέπει την κίνηση μεταξύ των σπονδύλων και ενεργεί επί πλέον σαν αμορτισέρ δηλαδή σαν απορροφητής κραδασμών.
Οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι μπορεί να γίνουν επώδυνοι μέσω δυο πιθανών μηχανισμών:
Ο πρώτος είναι τραυματική κάκωση η οποία είναι δυνατόν να προκαλέσει ρωγμές στον ινώδη δακτύλιο ή κήλη του μεσοσπονδύλιου δίσκου.
Ο δεύτερος ο οποίος είναι και καταλυτικός για την πρόκληση οσφυαλγίας είναι η προοδευτική φθορά και τα επακόλουθα ρήγματα των μεσοσπονδύλιων δίσκων που προκαλούν εξασθένηση και ρήξη του ινώδους δακτυλίου και ξήρανση του πυρήνα.
Οι σύγχρονες συμβατικές θεραπείες για την αντιμετώπιση του πόνου δισκογενούς προέλευσης συνήθως είναι αναποτελεσματικές, σε μερικές μάλιστα περιπτώσεις αυτές οι θεραπείες μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα. Οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι δεν έχουν την φυσική ικανότητα να επιδιορθώσουν από μόνοι τους τις φθορές τους.
Γι’ αυτό οι θεραπευτικές εναλλακτικές μέθοδοι περιλαμβάνουν την φυσικοθεραπεία, χορήγηση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, ισχυρά οπιοειδή φάρμακα, θεραπευτικές εγχύσεις όπως είναι οι επισκληρίδιες εγχύσεις και στο τέλος μείζονες χειρουργικές επεμβάσεις όπως είναι η σπονδυλοδεσία.
Χάρη στη χορήγηση βλαστοκυττάρων που αποτελεί ελάχιστης επεμβατικότητας πράξη υπάρχει η πιθανότητα να διορθωθεί ο χαλασμένος μεσοσπονδύλιος δίσκος, να αποκατασταθεί η λειτουργικότητα και η κινητικότητα του και να μειωθεί κατά το δυνατόν ο χρόνιος οσφυαλγικός πόνος δισκογενούς προέλευσης.
Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι τα βλαστοκύτταρα έχουν την ικανότητα να διορθώσουν και να αναγεννήσουν φθαρμένες ίνες-δεμάτια του ινώδους δακτυλίου του μεσοσπονδύλιου δίσκου, να επανα-υδατώσουν το μεσπονδύλιο δίσκο ώστε να αποκατασταθεί το ύψος του και μακροπρόθεσμα να μειωθεί ο χρόνιος πόνος.
Όπως έχει αναφερθεί η θεραπεία με βλαστοκύτταρα για την αντιμετώπιση της εκφυλίσεως του μεσοπσονδύλιου δίσκου αποτελεί ελάχιστης επεμβατικότητας τεχνική μέθοδο θεραπείας που μπορεί να γίνεται με το ασθενή να εξέρχεται αυθημερόν του νοσοκομείου και τα βλαστοκύτταρα να λαμβάνονται από τον μυελό των οστών ή των λιπώδη ιστό από τον ίδιο τον ασθενή.
Μια νέα υγιής άρθρωση έχει λείο αρθρικό χόνδρο όμως ο χόνδρος αυτός τείνει να εκφυλίζεται με την εξέλιξη της ηλικίας. Η γενική φθορά του σώματος οδηγεί σε αρθρίτιδα των αρθρώσεων του σώματος γεγονός που προκαλεί φλεγμονές, δυσκαμψία, πόνο και περιορισμό της λειτουργικότητας. Η οστεοαρθρίτιδα είναι μεταξύ των πιο συνήθων προβλημάτων υγείας.
Η κλασσική συνήθης θεραπευτική αντιμετώπιση περιλαμβάνει την χορήγηση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, αναλγητικών, φυσικοθεραπεία, έγχυση κορτιζόνης ή «λιπαντικών» και χειρουργική θεραπεία η οποία συνίσταται στην αντικατάσταση της φθαρμένης άρθρωσης δια ολικής αρθροπλαστικής.
Ωστόσο, μια νέα εναλλακτική θεραπεία εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια, η έγχυση βλαστοκυττάρων μέσα στην άρθρωση.
Μελέτες έχουν δείξει ότι τα βλαστοκύτταρα μπορεί να επιτύχουν διόρθωση και ανάπτυξη νέου χόνδρινου ιστού επιτυγχάνοντας με αυτό τον τρόπο βελτίωση της λειτουργικότητας της άρθρωσης. Όπως έχει αναφερθεί τα βλαστοκύτταρα λαμβάνονται από τον μυελό των οστών και από τον λιπώδη ιστό και μετά την κατάλληλη επεξεργασία εγχύονται στην άρθρωση.
Η άρθρωσης του ισχίου προσβάλλεται από διάφορες επώδυνες καταστάσεις που προκαλούν ανικανότητα όπως είναι η εκφυλιστική οστεοαρθρίτιδα, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η οστεονέκρωση της μηριαίας κεφαλής, η θυλακίτιδα της άρθρωσης, οι ρήξεις του επιχείλιου χόνδρου κ.λ.π.
Ιδιαίτερα η αρθρίτιδα του ισχίου αποτελεί την συνηθέστερη πάθηση που προκαλεί περιορισμό της κινητικότητας και επιδείνωση της ποιότητας της ζωής του πάσχοντος.
Παραδοσιακά η αρθρίτιδα του ισχίου αντιμετωπίζεται με την αντικατάσταση της άρθρωσης με τεχνητή άρθρωση η εφαρμογή της οποίας δεν αποκλείει μικρούς ή μεγάλους κινδύνους που επέρχονται άμεσα ή καθυστερημένα μετεγχειρητικά.
Η θεραπεία με βλαστοκύτταρα, στην αρθρίτιδα η οποία ευρίσκεται τουλάχιστον στα αρχικά στάδια, μπορεί να προσφέρει σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων και είναι ελάχιστα επεμβατική.
Η άρθρωση του γόνατος υφίσταται συχνά φθορές ιδιαίτερα μετά από έντονες αθλητικές δραστηριότητες, τραυματισμούς, ή φθορές που επέρχονται στο χόνδρο με την εξέλιξη της ηλικίας.
Αυτές οι κατάστασεις που προκαλούν πόνο και δυσλειτουργία της άρθρωσης περιλαμβάνουν την εκφυλιστική οστεοαρθρίτδα, την ρευματοειδή αρθρίτιδα, τα οστεοχόνδρινα κατάγματα, τις συνδεσμικές και μηνισκικές κακώσεις.
Στα προχωρημένα στάδια φθοράς της άρθρωσης γίνεται αντικατάσταση της με τεχνητή.
Όπως συμβαίνει με αυτές τις μείζονες χειρουργικές επεμβάσεις δεν αποκλείεται η πρόκληση άμεσων ή όψιμων μετεγχειρητικών επιπλοκών που σε αρκετές περιπτώσεις είναι πολύ σοβαρές.
Για τον λόγο αυτό εφόσον δεν έχει επέλθει πλήρης καταστροφή της άρθρωσης η αντιμετώπιση των προβλημάτων του πόνου και της μειωμένης λειτουργικότητας μπορεί να αντιμετωπισθεί ικανοποιητικά για αρκετό χρόνο με την ενδαρθρική έγχυση βλαστοκυττάρων τα οποία ασκούν επουλωτική και αναγεννητική δράση.
P.R.P. (Platelet Rich Plasma)
Το P.R.P (Platelet Rich Plasma εμπλουτισμένο πλάσμα αιμοπεταλίων) είναι μια σχετικά καινούργια θεραπευτική αντιμετώπιση παθήσεων όπως διάφορες ορθοπαιδικές και μυοσκελετικές κακώσεις που προκαλούν πόνο.
Η θεραπεία με πλάσμα εμπλουτισμένο σε αιμοπετάλια PRP ανήκει στις θεραπείες της αναγεννητικής ιατρικής (regenerative medicine) στόχος της οποία είναι να διεγείρει τους φυσικούς μηχανισμούς θεραπείας του ίδιου του οργανισμού για να αποκαταστήσει μυοσκελετικές βλάβες.
Η πρακτική εφαρμογή της θεραπείας αρχίζει με τη λήψη μικρής ποσότητας αίματος από τον ίδιο τον ασθενή στο χώρο του ιατρείου όπως ακριβώς γίνεται αιμοληψία για αιματολογικές εξετάσεις.
Επεξεργασία
Το αίμα συλλέγεται σε ειδικά φιαλίδια και κατόπιν τοποθετείται σε φυγόκεντρο προκειμένου να επιτευχθεί ο διαχωρισμός του.
Το επόμενο στάδιο περιλαμβάνει το διαχωρισμό των αυξητικών παραγόντων (PRP) και ακολουθεί η διαδικασία της φωτόλυσης με την συσκευή Adilight II. Δέσμες φωτός σε συγκεκριμένες συχνότητες επιταχύνουν την διαδικασία ανάπλασης ενεργοποιώντας κύτταρα που καταστέλλουν την φλεγμονή στην πάσχουσα περιοχή και διεγείρουν την διαδικασία επούλωσης της βλάβης.
Εικ. 1: Τοποθέτηση βελονών 21-g υπό συνεχή ακτινολογικό έλεγχο στις σπονδυλικές διαρθρώσεις Ο4-Ο5, Ο5-Ι1 και ιερολαγόνιες αρθρώσεις. Στα σημεία αυτά γίνεται έγχυση P.R.P. το οποίο λαμβάνεται από το μυελό του λαγονίου οστού.
Ο ώμος είναι η άρθρωση που κάνει τις περισσότερες κινήσεις στο ανθρώπινο σώμα. Τέσσερις τένοντες στον ώμο αποτελούν το στροφικό πέταλο που του επιτρέπει ένα ευρύ φάσμα κινήσεων. Κάθε οίδημα αλλαγή ή φλεγμονή γύρω από αυτούς του τένοντες είναι η πηγή του πόνου που προκαλείται από την παγίδευση τους από την οστεώδη κάψα κάτω από την οποία περνούν συνήθως. Οι συμπιεζόμενοι τένοντες αναπτύσσουν φλεγμονή ή βλάβες μια κατάσταση που ονομάζεται τενοντίτιδα στροφικού πετάλου.
Ενδείξεις:
- Αρχόμενη οστεοαρθρίτιδα
- Τενοντίτιδα και μερική ρήξη στροφικού πετάλου
- Φλεγμονή και αρθρίτιδα ακρωμιοκλειδικής
- Τενοντίτιδα του δικεφάλου
Η Έξω επικονδυλίτιδα του αγκώνος (tennis elbow) και η Έσω επικονδυλίτιδα του αγκώνος (golfer’s elbow) είναι κοινές αιτίες πόνου στον αγκώνα και ταλαιπωρούν τους αθλητές. Αυτά τα προβλήματα σχετίζονται με την επαναλαμβανόμενη χρήση των μυών του βραχίονα και του αντιβραχίου που μπορεί να οδηγήσει σε μικροτραυματισμούς των τενόντων. Επιπλέον οι περιοχές αυτές συχνά ταλαιπωρούνται από τενοντίτιδες και σε άτομα τα οποία δεν αθλούνται αλλά χρησιμοποιούν τους μυς του αντιβραχίου συνεχώς.
Ενδείξεις:
- Έξω επικονδυλίτιδα αγκώνος (tennis elbow)
- Έσω επικονδυλίτιδα αγκώνος (golfer’s elbow)
Το ισχίο είναι η πιο σταθερή άρθρωση στο ανθρώπινο σώμα. Είναι περιτριγυρισμένο από μύες από όλες τις πλευρές του που επιτρέπουν την περιστροφή, συμβάλει στη σταθεροποίηση και απορροφά τους κραδασμούς. Οι περισσότεροι τραυματισμοί του ισχίου είναι αποτέλεσμα της εκτεταμένης χρήσης των μυών ή υπερβολικής πίεσης. Υπάρχει ένα παχύ στρώμα χόνδρου επί της μηριαίας κεφαλής και η υποδοχή η οποία απαιτεί συνεχή λίπανση. Στην άρθρωση του ισχίου το στρώμα του χόνδρου καταστρέφεται βαθμιαία από την μηριαία κεφαλή και την υποδοχή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα σοβαρό ερεθισμό, τον πόνο και τελικά, τον περιορισμό στην κίνηση.
Ενδείξεις:
- Αρχόμενη οστεοαρθρίτιδα
- Τροχαντηρίτιδα
- Ιερολαγόνιο άλγος
- Θλάση προσαγωγών, τετρακεφάλων, ιγνιακών, οπίσθιων μηριαίων
Ενδείξεις:
- Τενοντίτιδα De Quervain
- Διάστρεμμα αντίχειρα
- Ρήξη τριγώνου χόνδρου
Απότομες κινήσεις, συγκρούσεις, ανισορροπία των μυών και συστροφές προκαλούν συχνά πόνο και τραυματισμούς στο γόνατο. Κοινές αιτίες για τον πόνο στο γόνατο περιλαμβάνουν τραυματισμούς συνδέσμων, χονδρομαλάκυνση, οστεοαρθρίτιδα και τενοντίτιδες.
Ενδείξεις:
- Αρχόμενη οστεοαρθρίτιδα
- Χονδροπάθεια
- Χονδρομαλάκυνση επιγονατίδας
- Τενοντίτιδα τετρακεφάλου, επιγονατιδικού τένοντα
- Θλάση, μερική ρήξη αυνδέσμων
- Σύνδρομο λαγονοκνημιαίας ταινίας
- Περιοστίτιδα κνήμης
Η τενοντίτιδα του αχίλλειου είναι ένας χρόνιος τραυματισμός που προκύπτει κυρίως από την υπερβολική χρήση. Ο Αχίλλειος τένοντας είναι μεγάλος ιδιαίτερα ισχυρός αλλά πολύ ευάλωτος. Συχνά εμφανίζει προδιάθεση σε τραυματισμό.
Ενδείξεις:
- Αρχόμενη οστεοαρθρίτιδα
- Χονδροπάθεια
- Διάστρεμμα ποδοκνημικής
- Ρήξη αχίλλειου τένοντα
- Τενοντίτιδα περονιαίων
- Πελματιαία απονευρωσίτιδα (άκανθα πτέρνης)
Αθλητική ηβι-αλγία είναι συχνά το αποτέλεσμα ενός προσαγωγού μυός ο οποίος υπόκειται σε τράβηγμα ή θλάση. Συνήθως εμφανίζεται σε αθλητές υψηλών επιδόσεων. Το πρόβλημα παρατηρείται και σε ανθρώπους μεγάλης ηλικίας οι οποίοι έχουν ταλαιπωρήσει με τα χρόνια τη συγκεκριμένη περιοχή.
Επειδή το P.R.P. παράγεται από το αίμα του ίδιου του ασθενούς δεν υπάρχει κίνδυνος για αλλεργική αντίδραση ή μετάδοση νόσου.
Χαρακτηριστικά της θεραπείας:
- 100% φυσική μέθοδος χωρίς καμιά πρόσμιξη
- Άμεση μείωση του πόνου
- Αναγέννηση ιστών
- Μεγαλύτερη συμπύκνωση αιμοπεταλίων
- Απελευθέρωση β-ενδορφινών
- Ενεργοποίηση της ιντερλευκίνης IL-1RA που δρα ανασταλτικά στην φλεγμονή
- Ελάχιστα επεμβατική
- Απαιτεί ελάχιστο χρόνο
- Μπορεί να πραγματοποιηθεί και στο ιατρείο υπό τοπική αναισθησία χωρίς αυτό να είναι απόλυτα αναγκαίο.
Τίθεται πάντα το ερώτημα: Θα βοηθηθώ από την έγχυση βλαστοκυττάρων και PRP, όταν υποφέρω από οσφυαλγία, που κατ’ εξοχήν προέρχεται από τις σπονδυλικές διαρθρώσεις (facets);
Η απάντηση είναι ότι αυτό εξαρτάται. Εάν η σπονδυλική διάρθρωση (facet) έχει καταστραφεί από τραυματισμό (συχνότερα στον αυχένα) τα αποτελέσματα δεν θα είναι τόσο καλά. Ωστόσο αν η οσφυαλγία οφείλεται σε εκφύλιση των αρθρώσεων από μακροχρόνια καταπόνηση, τα αποτελέσματα είναι πολύ καλύτερα. Πολύ συχνά οι ασθενείς με οσφυαλγία που οφείλεται σε εκφύλιση των σπονδυλικών διαρθρώσεων έχουν ανακουφιστεί με την χορήγηση στεροειδών στα facet για 6 μήνες.